Open VLD vindt geen behoorlijke plaats op haar Kamer- noch Senaatslijst voor Fons Borginon. Wegens zeer bekwaam maar geen stemmenkanon. Eerder overkwam Greta D’Hondt bij CD&V iets soortgelijks. Nochtans weet ik dat zij op het vlak van het werkgelegenheidsbeleid goed weet waarover ze spreekt en een meerwaarde is voor de Kamer. Zoals Fons dat is op het vlak van justitie, en als fractievoorzitter. Ook Lionel Vandenberghe (Spirit) moet zijn zitje wellicht opgeven.

Dat ik Borginon bijzonder waardeer, heb ik hier al eens geschreven. Voor de manier waarop hij de VU-splitsing heeft afgerond, bewonder ik hem zelfs. Ook nu blijkt dat waarin een bescheiden politicus groot kan zijn : van hem geen natrappen naar zijn partij of zijn collega’s. Iemand met zijn klasse en zijn bekwaamheid verdient in elk land een zitje in het parlement.

Maar niet in het onze. Door de provinciale kieskringen, en ook wel omdat ze al te gemakkelijk ten prooi vallen aan korte termijndenken, worden partijen gedwongen keer op keer met grote kopstukken en/of witte konijnen uit te pakken. Die branden zich vervolgens snel op, of krijgen nooit de kans om ook inhoudelijk tot toppers uit te groeien. Ik vrees dat de Vlaamse politiek zich hiermee in een doodlopende straat bevindt. De kleinere kieskringen van vroeger hadden als voordeel dat wat meer plaatselijke kopstukken (genre Jos Ansoms) ook in het parlement raakten, één Vlaamse kieskring zou maken dat de partijen met vier à vijf grote namen op de lijst zouden volstaan (zie het Nederlandse voorbeeld) en verder ook voor inhoudelijke sterke en gespecialiseerde parlementsleden zouden kunnen kiezen. Maar naast het kiessysteem speelt ook de mentaliteit een rol : er wordt neergekeken op het parlement en er wordt vaak geen echt debat mogelijk gemaakt, zodat parlementslid worden onvoldoende aantrekkelijk is. Zelfs voor wie fractieleider is van de grootste regeringspartij (de lezer vindt hier tussen de regels de verwijzing naar een degelijk maar ook al enigszins kleurloos Essens parlementslid). Dat parlement heeft het ook zelf gezocht trouwens, doordat vooral wie in de meerderheid zit het ambt van volksvertegenwoordiger als het reservebankje voor de regering beschouwt en dus vooral braaf ja zit te knikken.

Dat ik ook Lionel Vandenberghe waardeer, bleek uit mijn verkiezingsfolder. Zijn komst vond ik destijds een keerpunt voor Spirit. Als de Senaat al enig nut heeft, is het om mensen zoals hem een forum te geven.

Overigens wordt 10 juni ook de grote test voor de beslissing van de VU uit 2001 om de partij op te splitsen. De Volksunie was de facto een kartel van regionalistische links-liberalen en van gematigd-conservatieve nationalisten. Maar omdat het niet om een kartel maar om één partij ging, waarbinnen de tegenstellingen werden uitvergroot en personenconflicten (al dan niet kunstmatig opgeklopt) de samenwerking bemoeilijkten, viel de partij uiteen. In twee stukken, maar ook in een brede diaspora over het gehele politieke landschap heen. De verkiezingen van 2003 en 2004 verliepen succesvol voor respectievelijk Spirit en de N-VA, en ook de uitgezwermden wisten zich te handhaven.

Maar het handelsmerk van de VU was altijd al meer het programma en de bekwaamheid van de mandatarissen dan hun individueel electoraal potentieel (cfr. ook het lot van een Annemie Van De Casteele of een Herman Lauwers, of van Danny Pieters). Dat dreigt zich nu te wreken, zowel op Spirit en N-VA als daarbuiten. Vanaf nu kijken de moederpartijen niet meer naar de reizigers, maar naar de stemmen in hun bagage.

Na 10 juni stelt zich de vraag hoe zwaar de ex-VU inhoudelijk zal wegen op de regeringsonderhandelingen. Kan Spirit daarin op één of andere manier een meer dan symbolische rol spelen (bijvoorbeeld op sociaal-economisch vlak) ? Lukt het de N-VA om aan de onderhandelingstafel te mogen aanschuiven en gaat CD&V daarbij niet te snel overstag door in te stemmen met een beperkt communautair pakket in ruil voor een regeringsdeelname ? Wat is de reële VU-inbreng in de verschillende politieke families waarover we zijn uitgezwermd ? Misschien moet VU-voorzitter Borginon (!) in september, 6 jaar na de splitsing, de Partijraad eens opnieuw samenroepen. Om een balans van de niet-VU op te maken. En eventueel eens voorzichtig na te denken over een kartel met onszelf. Zoiets kán werken (de lezer vindt hier tussen de regels…).