Tom Bevers

Een jaar geleden wonnen we met N-VA/PLE de Essense gemeenteraadsverkiezingen. Zoals Geert had voorzien moest het veroveren van een 11de zetel volstaan om onmisbaar te worden, en zo viel het ook uit. In de dagen na de verkiezingen sloten we een coalitie met Vooruit, die later leidde tot een stevig bestuursakkoord. En we gingen aan de slag.

Politiek is een ploegsport, je bereikt er alleen iets samen met anderen. We werkten dus een opstelling uit, en spurtten begin december het veld op. Dat bleek er slechter bij te liggen dan we hadden verwacht; structureel was het onderhoud ervan sterker verwaarloosd dan we vanuit de tribune konden zien. Desalniettemin zijn we er na een jaar in geslaagd om een verschil te maken.

In een ploeg heb je iedereen nodig, maar ik ga toch één uitblinker vermelden.  Ik ben het voorbije jaar een fan geworden van het hele schepencollege, maar de burgemeester is echt wel een uitstekende spits. Hard werkend, betrokken bij wat er in de gemeente leeft, met een visie en veel daadkracht. Wie een softie had verwacht kreeg een burgemeester die hard durft ingrijpen als het nodig is, die durft zeggen waar het op staat en doorbijt. Met een heel warm hart voor de Essenaren. En altijd met de glimlach.

Op de openingszitting van de gemeenteraad heb ik gezegd dat “Burgemeester Geert” al meteen vertrouwd in de oren klonk. Na een jaar blijkt dat ik daar zeker geen ongelijk in heb gekregen. Ongetwijfeld net als Dirk denk ik nog wel eens terug aan het gesprek waarin we hem -met moeite- overtuigden om politiek actief te worden. Het maakt me een beetje trots. En het is natuurlijk leuk om in een ploeg te staan met een sterke kapitein, die zelf een goede spits is maar ook anderen laat scoren.

Veiligheid was een belangrijk thema op de gemeenteraad gisteren. Terecht, want in de voorbije weken en maanden bleek dat met name als gevolg van een drugproblematiek die vooral in onze Nederlandse buurgemeenten de kop opsteekt ook in Essen zowel de veiligheid als het veiligheidsgevoel afnamen. Dat onderscheid toont al een eerste uitdaging voor de discussie en voor het beleid aan : het gaat zowel om een objectief als om een subjectief gegeven. Met het woord “veiligheid” kunnen we veel bedoelen, maar in dit kader en binnen de politiek lijkt het me het meest zinvol om het te definiëren als de kans op een gebeurtenis in het publieke domein die je leven ernstig verstoort : een verkeersongeval, een inbraak, fysiek of ernstig verbaal geweld… En het veiligheidsgevoel is dan de subjectieve inschatting van die kans. In dat soort inschatting zijn we als mensheid overigens niet zo goed : vliegangst is veel meer verspreid dan autoangst, ondanks de statistieken. En we maken ook allemaal een andere inschatting. Dat bekent evenwel niet dat het gevoel nergens op gebaseerd is – dat is een denkfout die ook wel eens wordt gemaakt. Vliegtuigmaatschappijen doen er gelukkig en terecht alles aan om alle mogelijke ongelukken te vermijden.

Het andere probleem is dat je als overheid nooit het hele probleem in de hand hebt. Voor een stuk omdat je de objectieve en subjectieve factoren nooit allemaal op één lijn kan krijgen : in een politiestaat met tot de tanden gewapende agenten op elke straathoek voel ik me ook niet veilig. Voor een deel omdat de inschattingen verschillen, en dus de mate waarin mensen vinden dat andere belangrijke zaken aan veiligheid mogen worden opgeofferd – denk aan de discussie over de investeringen in defensie die nu in heel Europa plaatsvindt : mogen die al dan niet ten koste gaan van pakweg hogere pensioenen ? Deels ook omdat er eenvoudige oplossing lijken te bestaan – waar onverantwoordelijke extremisten al eens op inspelen : sommigen verwachten dat alle criminaliteit zal verdwijnen in de al genoemde politiestaat, anderen dat alle oorzaken van criminaliteit weggewerkt kunnen worden in een zeer egalitaire verzorgingsstaat.

Als gemeentebestuur heb je bovendien het bijkomende nadeel dat je niet alles in de hand hebt. Je bent afhankelijk van de politie (daar heb je nog iets aan te zeggen), maar ook van het justitieapparaat, van het bredere beleid op het vlak van bijvoorbeeld drugs, van het (mentale) gezondheidsbeleid, van zoveel factoren. Je kan, en moet, daar als gemeentebestuur eerlijk over communiceren, maar de burger verwacht van het meest nabije bestuur wel oplossingen. Niet onlogisch.

Dat maakt het hele veiligheidsdebat in een gemeenteraad ook moeilijk, tenzij je alles op één hoop veegt en je beperkt tot “zie je wel” roepen. Dat gebeurde gelukkig niet. We deden wel even aan partijpolitiek : Robin haalde terecht aan dat de cd&v-bestuurders in de vorige legislaturen niet echt voldoende prioriteit hadden gegeven aan veiligheid. Brigitte antwoordde terecht dat de problematiek zich nu een stuk scherper aftekent dan voordien. Dat geldt met name voor de drugsproblematiek : de flakkahandel tussen Antwerpen en Roosendaal speelt zich voor een stuk in onze gemeente af, en brengt ook hier een verslavings- en overlastproblematiek mee die zich niet zo eenvoudig naar elders laat verplaatsen.

In de discussie werden heel wat verschillende factoren aangehaald, en Geert wil terecht tot een coherent plan komen. Ondertussen probeert vooral de politie een aantal “quick wins” te realiseren. Er gaat an beide kanten nog heel wat doorzettingsvermogen nodig zijn. Daarbij gaat er hard moeten worden ingezet op samenwerking, ook tussen overheden, diensten, instanties… die dat niet gewoon zijn. En er gaan politieke taboes moeten sneuvelen. Aan de ene kant van het politieke spectrum gaat het absoluut nodig zijn om meer repressieve maatregelen, controles, camera’s… te aanvaarden dan spontaan misschien het geval zou zijn. Aan de andere kant gaan er meer maatregelen om mensen kansen te geven, alternatieven te bieden, te proberen terug op het juiste spoort te krijgen… geaccepteerd moeten worden dan rechtvaardig zou kunnen lijken. Alleen met zo’n én/én gaan we verder geraken en zowel de onveiligheid als het gevoel kunnen terugdringen – in het besef dat we hoe dan ook niet alles kunnen doen. Hopelijk was deze gemeenteraad vooral een eerste stap op dat kronkelige pad in de juiste richting.

Ik heb nog eens een voorstel ingediend in de gemeenteraad. Toegegeven, dat heeft wat langer geduurd dan in de vorige legislaturen. Maar kijk, het is wel goedgekeurd geraakt. Ook wel omdat ik drie mede-indieners had uit de drie grootste fracties. Dat helpt.

Met Jan en Steve Suykerbuyk en Jokke Hennekam stelden we voor om een prijs in te voeren voor Essense studenten die hun thesis, eindwerk (doctoraat voor mijn part) aan onze gemeente wijden. Aan de geschiedenis, bijvoorbeeld, maar het mag ook over de grondlagen of de sociale lagen gaan. Als het maar over Essen gaat: de wiskundige die erin slaagt om een stelling te bewijzen die énkel in Essen geldt, is wellicht zeker van de prijs .

Elk jaar belonen we het beste werk, of de twee beste werken. We proberen het zo eenvoudig mogelijk te houden. En we noemen de prijs naar een “Grote Essenaar” – dr. Jef Goossenaerts, wellicht vooral bekend als (moeilijk te spellen) straatnaam, die weliswaar afkomstig was uit Achterbroek maar in onze gemeente een belangrijke rol heeft gespeeld. Zo gaf hij de naam “De Spycker” aan het tijdschrift van de Essense Heemkundige Kring. Maar eigenlijk -of alleszins voor mij- nog belangrijker : hij behoorde tot de oprichters van studentenbond Heidebloempje, vandaag KSA Heidebloempje Essen.

Het reglement gaat nog wat verder verfijnd worden, maar de prijs komt er. Wie als student nog naar een thema voor een thesis zoekt, kan dus al eens overwegen om deze aan Essen te wijden…

Foto : Essen in Beeld – Processie Sint-Antonius Essen-Statie. Foto uit nalatenschap Rogier Goosen. – Studiemateriaal voor een (kerk)historicus – of in de mode-academie ?

Twintig jaar geleden, in 2005, was het. Enkele maanden vóór ik deze site opstartte. Toen brachten we de folder uit. “We”, dat waren PLE en Groen. Twee oppositiepartijen, samen goed voor drie zetels in de gemeenteraad.

Toegegeven, de folder was een klein beetje dubbelzinnig. Wie hem niet aandachtig las, kon denken dat het om de officiële plannen voor het plein ging. Ze zagen er dan ook geloofwaardig uit, én voor velen ook aantrekkelijk. Zodat nogal wat Essenaren dachten dat het “Nieuwe Heuvelplein” er ook echt zo zou gaan uitzien. Maar wie de folder goed bekeek, wist dat het “maar” om een voorstel ging. Er was wel wat sympathie voor in de gemeenteraad, ook buiten de drie raadsleden die er officieel mee achter stonden, maar niet bij de burgemeester en zijn schepenen. En dus kwam er niets van de plannen.

Ondanks verschillende inspraakprojecten veranderde er in die twintig jaar in wezen niets aan het plein. Of neen, dat is overdreven. Als infrastructuurschepen beet Brigitte Quick (cd&v) door met het afsluiten van de doorgang naar Horendonk, en dat gaf toch wel een zuurstofstoot aan het Heuvelplein. Die smaakte naar meer, maar meer kwam er niet. Tot ontgoocheling van heel wat Essenaren die actief mee hadden nagedacht over het plein, van de fietsers die voorbij het plein kwamen maar tot in Nispen moesten doorrijden voor een keuze aan terrasjes, voor de Essenaren die moesten vaststellen dat ons dorpsplein toch vooral de “Heuvelparking” bleef.

De folder bewees nochtans zijn nut. Toen we in 2006 naar kandidaten voor de lijst van N-VA/PLE zochten, hebben we er verschillende mensen mee kunnen overtuigen. Waaronder ene Geert Vandekeybus, die nu aan datzelfde Heuvelplein zijn bureau heeft (weliswaar aan de achterkant van het gemeentehuis). De folder had dus wel wat impact op de Essense politiek. Maar op het plein zelf veel minder.

Tot gisteren. In de gemeenteraad hebben we de procedure gestart voor het aanstellen van een ontwerper die van het Heuvelplein een levendig dorpsplein moet maken. Daarmee zetten we een belangrijke stap in de richting van een echt “Nieuw Heuvelplein”. Neen, niet zoals dat in de folder : na twintig jaar zijn de ideeën geëvolueerd. Op sommige vlakken zou ik zelfs gerust nog verder willen gaan dan toen. Maar dat het plein een volwaardig dorpsplein, een groen “leefplein” moet worden, dat staat als een paal boven water (het water van de pomp, uiteraard). Daarmee wordt een heel mooi programmapunt van N-VA/PLE afgevinkt. Er gaan er nog veel volgen, maar dit is er één waar ik bijzonder blij mee ben.

Of zoals Johan Van Oers het destijds dichtte…

Hier, in deze driehoek
van ruimte en lindebomen
gaan verhalen van hand tot hand, 
berichten van marktkramers, zonnekloppers en passanten.

Hier duur een zomeravond langer, 
staat tussen terrassen de tijd stil.
Aan gevels hangt nog de echo van fanfares,
laat licht ze de pomp in lichtelaaie.

Hier, op dit plein van geroezemoes en santé
klopt van het dorp, het hart, de pols, de ziel. 

Foto : Essen in Beeld / Fotografils

De activeringsheffing is niet meer. Tien jaar geleden voerde de toenmalige meerderheid een belasting in op onbebouwde percelen, bedoeld om te zorgen dat die op de markt zouden komen en om zo de grondprijs te drukken en speculatie tegen te gaan. Dat laatste was een lovenswaardig doel, maar ik heb toen in de gemeenteraad toch uitgelegd waarom ik die belasting een slecht idee vond. Mijn belangrijkste argument was dat ik op basis van rekenwerk tot de conclusie was gekomen dat er dankzij de belasting elke 96 jaar één extra grond op de markt zou komen. Om dat povere resultaat te bereiken moest er een complex reglement worden opgemaakt, waarbij sommige gronden moesten worden vrijgesteld. De toepassing daarvan zorgde voor allerlei soms kafkaiaanse problemen, die ik nadien ook in de gemeenteraad heb aangehaald, en waarin ik een aantal Essenaren heb geholpen om hun weg te vinden. De belasting op grondspeculatie bleek er vooral één voor de Essenaar die per ongeluk met een stuk onbebouwde grond was opgezadeld – of die zelfs uit bekommernis voor het milieu of het landschap verkoos om een groen perceel niet zomaar te bebouwen.

Gisteren heeft de gemeenteraad unaniem beslist om de heffing af te schaffen. Dat is voor mij tot op heden het meest concrete resultaat van het bestuursakkoord dat we met Vooruit hebben afgesloten, en voor mezelf ook een mooie politieke overwinning, als wellicht de meest overtuigde -en alleszins de meest vocale- tegenstander van deze heffing in de raad. Essen niet zomaar volbouwen is voor mij één van de doelstellingen waarom ik politiek actief ben geworden, en daar paste deze belasting absoluut niet in. Maar eigenlijk deed ze vooral niets, behalve een aantal mensen op kosten jagen en een administratieve mallemolen voeden.

De collega’s van cd&v maakten duidelijk dat zij de belasting niet zouden hebben afgeschaft, maar durfden daar bij de stemming de conclusies niet uit te trekken. Ze toonden dan maar een soort van schuldbesef -dat is in de mode- door te stellen dat de belasting een “hobbelig parkoers” had gekend. Dat ze dat parkoers ook 2, 4, 6 of 8 jaar geleden hadden kunnen beëindigen, zeiden ze er niet bij. Of nog beter : ze hadden kunnen besluiten om er nooit aan te beginnen. Maar het half miljoen dat het in de loop der jaren heeft opgebracht, bleek toch iets té aantrekkelijk.

Hoe dan ook… opgeruimd staat netjes.

Het doek in het nieuwe vrijetijdscentrum in de Kerkstraat is nog niet open. Het hangt er zelfs nog niet. Maar gisteren stond een belangrijke gemeenteraadscommissie op de agenda, waarop alleszins meer dan een tip van de sluier wed gelicht. De bouwplannen zien er, het mag worden gezegd, uitstekend uit, en ze werden zeer deskundig gepresenteerd. De gemaakte keuzes werden ook erg degelijk verantwoord door de diensten en door cultuurschepen Helmut Jaspers (Vooruit), die ook op moeilijke vragen wisten te antwoorden. Het gebouw gaat absoluut zeer veel mogelijkheden bieden voor het Essense socio-culturele leven, en ook de vooropgestelde buitenaanleg ziet er erg mooi uit.

De presentatie heeft me evenwel niet kunnen overtuigen op het vlak van mobiliteit. De voorziene stalling voor 90 fietsen is gewoon te weinig, en de extra autoparking in de Kerkhofweg is wat mij betreft overbodig : de parking aan de kerk, die aan het station en die aan Robotland liggen op hoogstens 12 minuten stappen.

Ik ben ook wat op mijn honger gebleven wat de programmatie en exploitatie van het centrum betreft. Uiteraard ben ik het eens met de keuze om de ruimte zo polyvalent mogelijk te maken, en ik ben er vrij goed van overtuigd geraakt dat met het oog daarop de juiste keuzes worden gemaakt. Ik sta ook achter de beslissing om het centrum niet in concessie te geven; dat lijkt me met name naar de verenigingen toe essentieel. Maar ik blijf het voor een project van deze omvang vreemd vinden dat er nog geen uitgeschreven visie over de vooropgestelde invulling is. Daarbij moeten wat mij betreft de Essense verenigingen en de Essenaren vooropstaan, en pas in tweede instantie de cultuurconsument uit de verdere omgeving. Dat moet uit de modelprogrammatie en uit de prijszetting blijken.

Ik heb er begrip voor dat die invulling op dit ogenblik minder verder uitgewerkt is dan wenselijk zou zijn geweest; het heeft zeker op het vlak van personeelsverloop niet echt meegezeten. Ik waardeer het ook dat er nu niet zomaar voor haastwerk wordt gekozen, maar voor een degelijk traject. Maar om de bouw van het centrum in gang te kunnen zetten wil ik wel een visie op hoofdlijnen over het gebruik ervan op papier zien staan. Dat hoeft niet met alle financiële details, maar ik wil wel weten welke richting het uitgaat. Dat moet wat mij betreft kunnen zonder het dossier te vertragen.

Het vrijetijdscentrum vergt een behoorlijke investering, maar die is absoluut verantwoord. We mogen ons gelukkig prijzen dat er heel wat mensen al jaren aan de kar trekken om te zorgen dat de bouw binnenkort zal starten – en ik wil er graag aan mee duwen. Maar het is wel onze verantwoordelijkheid als raadsleden om te zorgen dat de Essenaar ook zoveel mogelijk waar voor haar of zijn geld krijgt. Zodat het wanneer het doek open gaat echt een feest voor heel Essen kan zijn.

Jokke Hennekam bezorgde me de laatste uitgave van “Jij maakt Essen”, het maandblad van de collega’s van Vooruit. Die titel kreeg het tijdschrift 7 jaar geleden, toen De Voorbode van naam veranderde. Die Voorbode was toen al niet meer helemaal het blad van weleer, het wekelijkse en later veertiendaagse tijdschrift van de Essense socialisten. Maar ook als maandblad bleef het een waardevolle bijdrage leveren aan de Essense politiek en aan de Essense gemeenschap.

Ik begrijp waarom Vooruit met het blad stopt. Er moet in de loop der jaren ongelooflijk veel tijd en energie gekropen zijn in het schrijven, opmaken, drukken, bedelen. De socialistische harmonie heette De Werker, maar die mannen hebben zo goed als zeker nooit zo hard gewerkt als de ploeg achter De Voorbode / Jij maakt Essen moet hebben gedaan. Ik weet uit eigen ervaring dat het allemaal niet zo evident is. Een weekblad of maandblad uitgeven, vanuit een (gemeente)politieke invalshoek, dat de lezer genoeg interesseert om er ook nog voor te betalen – il faut le faire. In deze digitale tijden, waar het doorwrochte artikel plaats moest maken voor een nietszeggende maar mooie foto met een korte en vaak té scherpe quote op Facebook, Instagram of erger, is het blad wellicht al dat werk niet meer waard. Toch is het jammer.

Zeven jaar geleden beschreef ik hier hoe ik politiek opgroeide met het blad. Wat ik toen niet aanhaalde, was hoe mooi de naam “De Voorbode” wel was. Eigenlijk denk ik dat die bij de start in 1960 al een beetje ouderwets moet hebben geklonken. Of misschien eerder tegendraads. Volgens het internet betekent voorbode letterlijk “bode die vooruitgestuurd is om de komst van iets of iemand aan te kondigen, voorloper, aankondiger”, en figuurlijk “iets dat het naderen van een feit in de toekomst bekend maakt”. De naam doet met denken aan de oudtestamentische profeten, die vaak met onheilstijdingen kwamen, en die de titel zo iets dreigends geven. Maar eigenlijk past hij beter bij Johannes de Doper, die ook Johannes de Voorloper (Ιωάννης ο Πρόδρομος) of dus Voorbode wordt genoemd. Of hoe de parochiekerk van Wildert zowaar iets socialistisch heeft – en het Sint-Jansplein ook het Voorbodeplein zou mogen heten. Overigens blijkt “De voorbode” ook de titel van een tekening van Pieter Chanterie die in het Groeningemuseum van Brugge wordt bewaard, en die wonderwel bij het blad past !

De nieuwlichterij van “Jij maakt Essen” hoefde duidelijk niet voor mij, al kan ik niet ontkennen dat het tijdschrift in de loop der jaren Essen mee heeft gemaakt tot wat het is en dus die titel terecht mocht dragen. Er zijn veel redenen die uitleggen waarom de socialistische beweging en de bijhorende partij in onze gemeente een stuk sterkere inbedding heeft dan in de rest van de Noorderkempen en nog wel een eind daarbuiten, maar de grote aandacht voor communicatie en het talent dat er ook op dat vlak in de partij eigenlijk altijd heeft geschuild heeft daar zeker ook mee te maken. Dat zal ongetwijfeld zo blijven, ook zonder eigen tijdschrift.

Foto : Essen in Beeld – Willy Merks bij de stencilmachine van De Voorbode in 1986