Laat ik maar even een uitzondering op mijn eigen (losse) zelfcensuurregels maken. Omdat het maar moeilijk zwijgen is bij beelden van vluchtelingen die te voet door Europa trekken, die kamperen in Brusselse parken, waarvan de kinderen aanspoelen op Turkse stranden. Iemand op Twitter citeerde bij die laatste foto Neil Young : “That’s one more kid that’ll never go to school, never get to fall in love, never get to be cool.” Zo triest.

Wij zijn de “Free World” uit datzelfde lied. Dat brengt onvermijdelijk een verantwoordelijkheid mee. En neen, we kunnen niet iedereen opnemen in ons sociaal systeem – dat zou het systeem zelf finaal onderuit halen. We kunnen wellicht meer van onze welvaart delen, maar die welvaart zelf onderuit halen is ongetwijfeld niet de juiste weg daartoe. Een samenleving en een territorium hebben een beperkte draagkracht. Dus zijn sommige mensen welkom, anderen óók voor even, maar niet voor lange tijd (en wie slechte bedoelingen heeft is uiteraard niet welkom, laat dat duidelijk zijn). Open grenzen zijn niet haalbaar, niet wenselijk, niet verstandig. Gesloten grenzen zijn even onzinnig.

Dat betekent dat er een zekere selectiviteit moet zijn. Uitdrukkelijk welkom zijn mensen die in hun land moeten vrezen voor hun leven, omdat dat land in tegenstelling tot het onze duidelijk niet tot de “Free World” behoort. Dat is een basisregel van menselijkheid, en daarom in internationale verdragen vastgelegd. Neen, dat is niet altijd een eenduidig criterium. Waarom vlucht iemand ? Tja, waarom scheiden mensen van hun partner ? Dat zal zo goed als altijd om een combinatie van redenen zijn. Waarvan er één doorweegt.

Leven in Syrië is géén leven, wie daar wegtrekt doet dat terecht. Waar moeten die mensen heen ? Ik ben het uitgesproken oneens met zij die vinden dat de buurlanden of de Arabische Golfstaten (vaak al even onvrij, zij het dan niet even onveilig) hen maar moeten opvangen. Wie vlucht voor de Islamitische Staat moet de mogelijkheid hebben om niet naar een sharialand als Saoedi-Arabië te willen gaan, maar naar één waar de overheid géén mensen onthoofdt. Turkije ? Nogal wat Syriërs trekken daar naartoe, en dat lijkt mee een redelijke keuze. Maar ook dat land heeft een beperkte draagkracht en mag -in het belang van de stabiliteit in de regio en in de EU- niet onnodig (verder) ontwricht worden.

Dat een aantal Syrische vluchtelingen voor de EU kiezen is dus legitiem. En ja, wellicht spelen daar óók economische redenen in mee. Ik wil liever geen auto, maar als ik morgen verplicht wordt om er één te kopen, dan ga ik natuurlijk milieu-overwegingen laten meespelen in de keuze. En ook de kostprijs, tiens. Ben ik dan een “economische vluchteling” uit het autoloze bestaan ? Ja. Maar voor welk percentage is erg moeilijk te bepalen. En wie uit Syrië vlucht, is bijna per definitie óók een politieke vluchteling. Wellicht zo goed als altijd in de eerste plaats. Al kan je daar even goed geen percentage op plakken.

De regel dat binnen de EU het land van aankomst hen dan maar moet opvangen was ongetwijfeld ooit zinvol, maar was bedoeld om herhaalde aanvragen en willekeurige keuzes voor bepaalde landen tegen te gaan. In deze omstandigheden heeft het geen zin – met de beste wil van de wereld (of net niet), maar Griekenland, Italië en Hongarije kunnen of mogen die verantwoordelijkheid niet alleen nemen. Binnen de EU moeten er afspraken komen om al wie hier aankomt te verdelen naar draagkracht, en vervolgens de procedures zo te harmoniseren dat het voor de vluchtelingen geen verschil maakt of ze in Litouwen of Portugal terechtkomen. Dat spreekt voor zich. Het is even logisch als de spreidingsplannen binnen België, die maken dat elke gemeente een stuk verantwoordelijkheid moet opnemen.

Maar het ontbreken van dit soort Europese afspraken, het niet-naleven van de voorbijgestreefde regels en de onwil van sommige landen (die zich daarvoor moeten schamen) ontslaan vooralsnog géén vrij land van de morele plicht om te doen wat het kan.

Minstens één EU-Lidstaat heeft dat goed begrepen. Het is ironisch dat zij die vaak het “Duitse model” bestrijden het nu bejubelen, en omgekeerd. Zelf ben ik misschien iets coherenter, maar los daarvan vind ik dat Duitsland (en misschien wel alléén Duitsland) het bij het rechte eind heeft. Willkommen.