Gisteren vergaderde de OCMW-raad. Op de agenda stond ondermeer de stand van zaken wat betreft de voormalige Sint-Jozefkliniek (de oude gebouwen van De Bijster) : het OCMW zou die graag verwerven en probeert met de Gasthuizusters, ietwat modieuzer ook de GvA-group, tot een akkoord te komen. Zelf heb ik ook enkele vragen gesteld over het kloostergebouw van Sint-Michaël, waar de laatste zusters onlangs vertrokken. Mij was enige belangstelling vanuit OCMW-hoek gesignaleerd, en dan wil ik natuurlijk het fijne ervan weten.

Wat de twee Sint-gebouwen gemeenschappelijk hebben, is natuurlijk dat het om patrimonium van de “katholieke zuil” gaat. De Vlaamse Katholieke Kerk, in brede zin, heeft in het verleden heel wat gemeenschapstaken op zich genomen. Dat was niet eens zo onlogisch in een tijdperk waarin die kerk ook een ruime meerderheid van de Vlamingen vertegenwoordigde. Die taken werden gefinancierd met gemeenschapsgelden, dat is geld dat door de gemeenschap werd samengebracht. De Kerk ziet zich nu geconfronteerd met een seculariserend Vlaanderen waar alsmaar minder mensen zich in de eerste plaats katholiek voelen. Dus kan ze een aantal van die gemeenschapstaken niet meer aan, ondermeer om financiële redenen. En wil ze zelf ook wel van enkele gemeenschapsfuncties af, al is het debat daarover ook binnen de Kerk niet helemaal afgelopen.

Wat met gemeenschapsgeld betaald is, komt wat mij betreft uiteindelijk ook de gemeenschap en de overheid toe – en niet de instellingen die het om historische redenen beheren. Dat de Kerk daarbij bepaalde garanties vraagt, eventueel ook financieel, vind ik normaal, maar dat doet niets af aan de vaststelling op zich : heel wat gebouwen [u]zijn[/u] eigenlijk al gemeenschaps- en dus overheidsbezit*. Ook de kerkgebouwen zelf, en leegstand is niet alleen voor woningen onaanvaardbaar. Het gaat ook niet op dat bepaalde verantwoordelijkheden zomaar worden afgestoten, zonder overleg of uitzicht op een overname. Het (al dan niet expliciet) buitenwerken van jeugdbewegingen uit parochiegebouwen of katholieke scholen, vind ik bijvoorbeeld onaanvaardbaar.

Maar er is ook een keerzijde. Aangezien de Kerk de taken die het namens de hele gemeenschap op zich nam in vroegere tijden niet meer kan waarmaken, heeft de overheid vaak ook de plicht om die op één of andere manier over te nemen. En daarbij hoort soms een gepaste compensatie voor de katholieke zuil. Bovendien is soms een vorm van samenwerking de meest aangewezen aanpak. Wie al uit principe wantrouwig is telkens met een congregatie of Caritas-instelling over gemeenschappelijke projecten of de overname van gebouwen wordt gesproken, hoeft van mijn kant ook op niet veel begrip te rekenen

Concreet stel ik voor dat het gemeentebestuur met de vzw die de belangen van de Essense parochies behartigt en met de andere katholieke instellingen in de gemeente een raamakkoord zou afsluiten, met een duidelijke gezamenlijke toekomstvisie op het bestaande patrimonium en de taken (onderwijs, verenigingsleven, gemeenschapscentra…) die elk op zich neemt. Iets voor na 8 oktober ?

*Dat verklaart ook waarom voor mij de sporthal van het College aan Rouwmoer zondermeer moet worden opengesteld voor sportverenigingen.